Vanuit de zorgplicht verdienen dijken doorlopend aandacht: aandacht voor dijksterkte én voor natuurwaarde. Als we de dijk gaan versterken, moet dat in ieder geval natuurneutraal. De natuur gaat er dan niet op achteruit. Maar beter is natuurpositief. Ontdek de raakvlakken! Neem natuur zo vroeg mogelijk mee in het versterkingstraject, zoek synergiekansen op een zo hoog mogelijk schaalniveau, en denk op de lange termijn.
Wabi (waternatuurfilosofie)
Homo sapiens doet al eeuwen lang niets anders dan de natuur naar zijn hand zetten. Wie de natuur écht haar gang wil laten gaan moet juist helemaal niets doen – en dat is wel het laatste wat we willen. Misschien is het realistischer zo veel mogelijk te stimuleren dat de natuur de mens volgt, in plaats van andersom. Daarvoor is er een nieuw woord: Wabi.
Alle publicaties van Studio Ties over Wabi (waternatuurfilosofie)
Rewilding
The Book of Wilding, door Isabella Tree en Charlie Burrell, is één van de beste boeken die ik de afgelopen jaren heb gelezen en in ieder geval het mooiste boek. Wat is er zo geweldig aan Rewilding en wat kunnen we er mee in de waterwereld?
Natuurinclusief bouwen
In de waterwereld worstelen we met natuurherstel: maatregelen, onderbouwing en financiering. Overkoepelende concepten geven richting. Ten eerste de totaaloplossing Terug naar de Natuur. Een voorbeeld: als we onze dijken en dammen weghalen en de zee weer vrij spel geven, slibt het land weer op zoals het vroeger deed, kunnen we niet meer overstromen en hoeven we geen kunstmest meer te gebruiken. Hier vallen zo veel gaten in te schieten dat ik dat hier niet ga doen. Arnon Grunberg schrijft: “het verlangen naar de jungle is begrijpelijk, maar moet vooral een theoretische aangelegenheid blijven”. En zo is het.
De postzegelnatuur voorbij met motie 77
Bouwen met de natuur en waterveiligheid op nationaal niveau. Op het dossier overstromingsveiligheid speelt Bouwen met de Natuur zich vooral af op lokaal projectniveau: vooroevers, schelpriffen, bloemrijke dijken, ecologisch beheer. Small is beautiful en vele kleine beetjes maken uiteindelijk een groot geheel. Bouwen met de Natuur verdient ook een structurele benadering vanuit bovenlokaal niveau, om inhoudelijke en governance redenen. Inhoud: groenblauwe natuurnetwerken zijn fysisch gezien bovenlokaal van aard; dynamische riviernatuur heeft een bovenlokale fysische relatie met veiligheid via het verschijnsel opstuwing; intergetijdenatuur heeft een bovenlokale fysische relatie met veiligheid via de morfologie. Governance: een kwaliteitskader voor Bouwen met de Natuur en waterveiligheid bereikt op bovenlokaal niveau meer diepgang en consistentie; bovenlokale ondersteuning helpt om lokale weerstand, zoals vanuit de landbouw, te overwinnen. Bovenlokaal komt al gauw neer op nationaal, in welke vorm dan ook. De tweedekamermotie-de Groot/Bromet over ruimtelijke kwaliteit in de wateropgave is een kans. Een kwaliteitsteam zoals het Q-team van Ruimte voor de Rivier kan verschil maken.
Operatie natuurherstel
Er zit een getal in mijn hoofd dat me niet loslaat. Ik ben voor natuurherstel: vergroten van diversiteit, hoeveelheid en schoonheid van organismen die niet primair voor het gerief van de mens op aarde leven. Ik ben niet de enige.
In welke mate doen we aan natuurherstel? Als ik de omzetten van de projecten van overheden en natuurorganisaties voor natuurbehoud en natuurherstel optel kom ik met veel moeite op 800 miljoen euro per jaar. Dat lijkt een flink bedrag. Echter, het is ten opzichte van de uitgaven aan onze huisdieren 10 procent en ten opzichte van al onze uitgaven bij elkaar 0,1 procent. Als ik mijn ogen sluit en me concentreer op dit getal word ik somber.
In welke mate doen we aan natuurherstel? Als ik de omzetten van de projecten van overheden en natuurorganisaties voor natuurbehoud en natuurherstel optel kom ik met veel moeite op 800 miljoen euro per jaar. Dat lijkt een flink bedrag. Echter, het is ten opzichte van de uitgaven aan onze huisdieren 10 procent en ten opzichte van al onze uitgaven bij elkaar 0,1 procent. Als ik mijn ogen sluit en me concentreer op dit getal word ik somber.
Verticale ruimte voor de rivier
De nieuwe Waterwet heeft het beoordelen en ontwerpen van de dijken flink veranderd en dat gaat ook op voor de ontwikkeling en het beheer van de rivieruiterwaarden. Vegetatie in de uiterwaarden wordt gekapt en gemaaid om centimeters opstuwing te voorkomen. Opstuwing vergroot immers de overstromingskans. Maar hoe groot is dat effect eigenlijk?
Met de nieuwe veiligheidssystematiek is opstuwing uit te drukken in extra dijkversterkingskosten om in 2050 aan de Waterwet te voldoen. Uit onderzoek door HKV voor deze productie blijkt dat opstuwing door riviernatuur relatief weinig kost aan extra dijkversterking.
Met meer opstuwing kan de biodiversiteit omhoog en kunnen de beheerkosten omlaag. Bovendien geeft het meer vrijheid voor uiterwaardontwerp en beheer, voor bijvoorbeeld obstakels in de uiterwaarden.
Binnen de Waterwet op zoek naar een nieuwe balans tussen veiligheidsbeheer, dijkversterking en uiterwaardinrichting.
Het natuurvraagstuk
Stel: je hebt de opdracht om een dijkentalud te maaien maar ziet dat niet zitten omdat de klaprozen in bloei staan. Je verdedigt een ontwerp dat rivierverruiming met natuurontwikkeling combineert. Of je schrijft een visie om het verdrinken van 500 vierkante kilometer intergetijdengebied te voorkomen. Welke argumenten voer je op? Dit zijn voorbeelden van wat ik noem het natuurvraagstuk, in mijn optiek momenteel het meest complexe en meest politiek gevoelige vraagstuk in de waterwereld.
Natuurinclusief bouwen in de beroepspraktijk
Building with Nature, ecosystem-based solutions, nature-based engineering, in het Nederlands bouwen met de natuur en natuurinclusief bouwen: dat er inmiddels zo veel termen in omloop zijn, wil wat zeggen. Het gedachtegoed belooft onze wereld biodiverser te maken, onze omgevingskwaliteit te verbeteren en onze kusten en waterkeringen met de klimaatverandering mee te laten groeien. Wat houdt ons nog tegen en hoe kunnen onderzoekers, adviseurs en beleidsmakers er in hun dagelijkse praktijk mee aan de slag? Ties Rijcken interviewt Henk Nieboer, Bregje van Wesenbeeck en Bas Roels
De delta 8x groener – TU Delft hoogleraren over deltanatuur
Wat zijn in de waterwereld de grote thema’s de komende decennia: welke concepten zijn zowel maatschappelijk belangrijk als wetenschappelijk uitdagend? Het risicodenken en smart water management zijn er twee. Een ander is vergroening: we voelen aan dat we baat hebben bij gezonde ecosystemen, in onze leefomgeving hebben we graag veel natuur, het denken over duurzaamheid gaat door. Wat betekent dat voor wetenschap en beleid? Ties Rijcken gaat in gesprek met wetenschappers die zich bezig houden met delta’s aan de faculteiten Civiele Techniek, Bouwkunde en TBM: één deltacoördinator en zeven hoogleraren, onder wie de zojuist aangestelde ecoloog Peter Herman. Het gesprek draait om acht stellingen, in een zoektocht naar de maatschappelijke waarde van natuur, naar de verhouding tussen sectorale en geïntegreerde maatregelen, naar potentiële vernieuwingen voor beleid op het hoogste niveau en naar de gidsrol van Nederland in de wereld.
EMERGO – the Dutch flood risk system since 1986
My PhD dissertation (the “Tiesis”): In 1986, the completion of the Eastern Scheldt barrier made Dutch flood risk policymaking world famous. What has happened since then? The comprehensive historical policy analysis in this thesis identifies three trends. National investments in flood protection have continued and were strongly supported by refined risk and acceptable risk analyses. The interplay between flood risk reduction and other water system objectives played a major strategic role and can be described by an upward movement in ‘Maslow’s hierarchy for water infrastructure development’, a concept introduced in this thesis. Nature development and landscape quality have become increasingly important, but a policy discourse analysis reveals a struggle to get to grips with these objectives and to find a balance between quantitative and narrative decision support.
Wabi, of: de natuur beweegt mee met de mens
Natural Factors in Engineering
In mijn studententijd en als ingenieur heb ik veel geworsteld met de verstoring van de
natuur door technologische ontwikkelingen. Ik heb de duurzaamheidsbeweging altijd aan-
dachtig gevolgd, en er af en toe deel van uit gemaakt. Maar ik had nooit gedacht dat ik zou
vinden wat ik zocht in de fotografie
